Օգոստոսի 27-ին ծնվել է գերմանացի նշանավոր փիլիսոփա Գեորգ Հեգելը:
Հեգելի գլխավոր փիլիսոփայական երկը «Տրամաբանության գիտություն» է: Գրել է «Փիլիսոփայական գիտությունների հանրագիտարանը», «Պատմության փիլիսոփայություն», «Դասախոսություններ փիլիսոփայության պատմության մասին», «Դասախոսություններ գեղագիտության մասին», «Ոգու ֆենոմենոլոգիան»:
Հեգելը մարդուն դիտում էր «որպես իր սեփական աշխատանքի արդյունք», ասել է թե՝ մարդուն պետք է դիտարկել ոչ թե որպես թաքնված հնարավորությունների, այլ թե ինչպես է նա իրեն դրսևորում իրականում, ինչպիսին են նրա գործերն ու արարքները, ինչպիսին է նրա իրականությունն ու նրա բնույթը, առկա կեցությունն ու ապրելակերպը:
«Ինչ որ մարդն անում է, նա այնպիսին է»,- ասում է Հեգելը: Տեղին է հիշել ավետարանական ասույթը. «Ճանաչեցե՛ք նրանց իրենց սեփական պտուղներով»:
Եթե աշխատանքը դիտարկենք որպես մարդու էության կենսաձև, ապա զարգացած փոխանակային հարաբերությունների պայմաններում, ըստ Հեգելի, մարդու գործունեության յուրաքանչյուր արդյունք անխուսափելի բախման մեջ է իր ստեղծողի հետ: Ինքը` այդ արդյունքը ստեղծողի գործունեությունը, դառնում է օտարված գործունեություն. նա մի կողմից հանդես է գալիս իբրև այդ արդյունքը ստեղծողի կենսական ուժերի դրսևորում, մյուս կողմից` իբրև դրանց օտարում հօգուտ նրա, ով դառնում է այդ արդյունքի սեփականատերը: Այլ կերպ ասած` մարդու գործունեությունը, մի կողմից, նրա էության դրսևորումն է, իսկ մյուս կողմից` այդ էությանը թշնամական գործունեություն:
Հետաքրքիր մեկ դիտարկում. Հեգելը գիտեր և ընդունում էր աշխատանքի միայն մեկ տեսակ, այն է` վերացական-հոգևոր աշխատանքը: Մարդու հոգևոր էության առարկայացման դեպքում ստեղծվում է շրջապատող աշխարհը, որի և՛ արարիչը, և՛ արգասիքը ինքը՝ մարդն է: Օբյեկտիվ ոգին, ըստ Հեգելի, օբյեկտիվ օրինաչափություն է, որը վեր է կանգնած առանձին մարդկանցից և դրսևորվում է նրանց զանազան կապերի ու հարաբերությունների միջոցով:
Ըստ Հեգելի, մարդն ազատ է ոչ թե իր բնական, այլ հոգևոր բնույթով: Իսկ ազատությունը հնարավոր է դառնում միայն այն ժամանակ, երբ դրա համար ստեղծվում են անհրաժեշտ պայմաններ, այսինքն՝ ազատությունը ձեռք է բերվում անհրաժեշտության ըմբռնման ճանապարհին: Հեգելը ազատությունը մեկնաբանում էր որպես հասկացության մեջ ըմբռնված անհրաժեշտություն. «Կույր է անհրաժեշտությունը միայն այնքանով, որքանով չի ըմբռնվում հասկացության մեջ…»:
Ազատությունը, ըստ Հեգելի, ոչ միայն մարդու ամենանվիրական իդեալն է, այլև նրա կյանքի բուն նպատակը: Մանկան առաջին ճիչով սկսվում է անհատի հոգու պայքարը ազատության համար` հասնելով երիտասարդի իդեալի և իրականության հակասականության գիտակցմանը:
Անկախությունը և ազատությունը ինքնուրույնություն են հաղորդում անհատի գործողություններին, և նա լիակատար պատասխանատվություն է կրում իր արարքների համար: Այդ ամենը մարդու անհատականությանը հաղորդում է որոշակի ամբողջականություն, զարգացման լրիվություն, դրա հետ մեկտեղ` նաև բանաստեղծականություն ու ոգեղենություն:
Քանի որ խոսեցինք ազատության և անկախության մասին, ներկայացնենք նաև Հեգելի՝ պետության մասին ունեցած պատկերացումը: Պետությունը, ըստ նրա, ստեղծված է ամենևին ոչ այն բանի համար, որ պաշտպանի անհատի ազատությունն ու սեփականությունը: Պետությունը միջոց չէ, այլ` նպատակ իր մեջ: «Պետության գոյությունը,- գրում է նա,- Աստծո երթն է աշխարհում»:
Աղբյուր՝ Հումանիզմի հիմնախնդիրը Հեգելի փիլիսոփակական ուսմունքում
Կարող եք ծանոթանալ նաև՝ Գեորգ Հեգել, Հեգելն ու մենք
Ինչպես նաև՝ Гегель. Феноменология духа, Гегель и педагогика
Уведомление: Գեորգ Վիլհելմ Ֆրիդրիխ Հեգել | Հայկական կակաչ (Papaver Armeniacum)
Уведомление: Հեգելը` մարդասիրական մանկավարժության հիմնադիր | Հայկական կակաչ (Papaver Armeniacum)
Уведомление: Գեորգ Հեգել | Հայկական կակաչ (Papaver Armeniacum)