..Նահանգապետ (Կոբեռնադ) կնստի Երևան. ունին արքունի վարժարան (գիմնազիա) տղայոց և աղջկանց զատ զատ՝ տերության ծախքով. որո մեջ կընդունվին անխտիր ընդհանուր նահանգեն որ և իցե ազգ աշակերտներ ձրի կամ թոշակավոր, ըստ մեծի մասին Հայք են ուսանողք, և այս տեղի ուսանողք միայն կարեն պետության պաշտոնի մեջը մտնել. ուսանելի առարկաներն են գլխավորապես ռուսաց լեզու, թվաբանություն, աշխարհագրություն նույն լեզվով, մասնավորապես գաղղիերեն բան և գիր. իսկ ազգային՝ կրոնք միայն և լեզու:

 

Աղջկանց համար վերոհիշյալներեն ավելի է ձեռագործ և ասեղնագործ արվեստները:

Բերդը մեկ արտաչափ մեկուսի է քաղքի շենքերեն ի հարավ: Զանգիի վրա ձգված է յուր հիմը բավական ընդարձակությամբ. պարիսպները հողե են. շենքը Պարսըկին է, այն արտաքին պարիսպները միայն և նոր եկեղեցի մի Ռուսի շինածն է:

 

Պարսից հին մզկիթ մի կա այս բերդի մեջ, որ տեղ տեղ փլուցած են և արգելված է այժմ այստեղ աղոթք անել:

Ո´հ, այս բերդի վերա նայած ժամանակը բոլոր երեվանցվոց սիրտեր կտոր կտոր կլինի. այո և մեք չկրցանք անտարբեր մնալ այս զգացմունքեն, քանի որ կկարդայինք Խ. Աբովյանին ՎԵՐՔ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ սրտառուչ պատմությունը, թե ի´նչ ցավալի եղանակավ կնկարագրե Պարսից այս բերդին մեջ Հայոց վերա բերած սոսկալի չարիք և արյունահեղությունը. իբրև դահիճ դառն է սորա դեմք այն աչաց, որ հիշյան աղետք լսեր կամ կարդացեր են. ո´հ և անթիվ Հայոց արյունով շաղախված են սորա հիմունքը:

Խիստ է քաղաքիս եղանակը՝ ամառ տաքությամբ, ձմեռ ցրտությամբ. ձմեռը ամիսներով ձյուն կտեղա և գրեթե միշտ ամպամած է. շատ անգամ շաբաթներով արևը չեն տեսնար: