Վարդեւորը հասել ա. խաչբուռ

Опубликовано 12 июля, 2012 автором Նունե Մովսիսյան

Ըստ « Բառգիրք հայերէն լեզուի» (Անդրանիկ Վրդ. Կռանեան, Պէյրութ) խաչբուռը խաչաձև փունջ է` կազմված ցորենի հասկերից:

Վարդավառին մարդիկ հացահատիկի հասկեր էին հավաքում դաշտերից և տանում եկեղեցի` օրհնելու, որպեսզի դաշտերը պահպանեն կարկուտից ու մորեխներից, խնդրելով. «Աստված, պարզերես պահե մեզ Վարդավառի տաք ու շոգեն…»։

Հայերի մեջ հրաշալի ավանդություն կար խաչբուռի հետ կապված: Հայ գյուղացին հավատում էր, որ ցորենի ու գարու արտերի մեջ ապրում էր Արտի Ոգին, ով հսկում էր արտն ու բարիքը:

Հնձվորները արտերում հունձը սկսելուց առաջ կամ վերջացնելուց հետո ցորենի հասկերից հատուկ վարպետությամբ հյուսված փնջեր` «խաչբուռներ» էին պատրաստում և նվիրում իրենց արտատերերին:

Ու, երբ գալիս էր արտը նորից ցանելու ժամանակը, հայը իջեցնում էր խաչբուռը պատից, ձեռքով փշրում, խառնում սերմացու ցորենին` Արտի Ոգուն նորից վերադարձնելով արտին:

Խաչբուռը կամ խաչփունջը, հյուսվել է ցորենի հասած արտից հնձած  առաջին փնջից և նվիրաբերվել աստվածներին, որպես գոհաբանություն՝ բերքի համար: Խաչբուռը հյուսվել է խաչի տեսքով, կապելով երկինքն ու երկիրը:

Ըստ մասնագետների,  այն բացարձակապես չի առնչվում Հիսուսի խաչափայտի հետ. հաճախ գործել են Նուրի աստվածուհու կերպարանքով, և վերջապես կենաց ծառի տեսքով ու գաղափարով: Քրիստոնեության ընդունումից հետո խաչբուռը նվիրվեց Անահիտին փոխարինող Աստվածածնին:

Աղջիկները հավաքում էին բազմագույն ծաղիկների փնջեր (հատկապես «վրթիվեր» դեղին ծաղիկի) և գիշերը գաղտնի նետում հարազատների կան հարևանների բակը: Ցորենի հասկից հյուսում էին գեղեցիկ փնջեր` խաչբուռեր: Հաջորդ օրը` բուն Վարդավառի առավոտյան սկսվում էր «ծաղկափայի» հավաքը. խաչ-փնջեր բաժանած աղջիկները տնետուն էին շրջում և իրենց նվիրաբերած ծաղկեփնջերի դիմաց ստանում զանազան անուշեղեններ, կաթնամթերք, ձու, և այլն, որոնցով իրենց աղջկական խնջույքներն էին կազմակերպում:

Հատուկ պատրաստություն էին տեսնում նաև նշանված աղջիկները: Խաչ-փնջերից նրանք «կսկարանք» էին պատրաստում և ընկերուհիների միջոցով ուղարկում նշանածի ընտանիքին: Նշանված աղջիկները մի ամանի մեջ ցորեն կամ գարի էին աճեցնում: Վարդավառի օրը ածիկի մեջ ամրացնում էին խաչաձև փայտ`«խնդում»,  որն էլ զարդարում էին մանր վարունգներով, խնձորներով ու վարդերով և շուրջը պարում:

Խաչ-փնջեր և խաչբուռ ստացած տանտիկինները, որպես օրվա գլխավոր զարդ ու խորհրդանիշ` դրանք դնում էին ցորենի կամ ալյուրի ամբարի վրա և պահում մինչև հաջորդ Վարդավառ:

Աղբյուրը`  Հրանուշ Խառատյան,  «Հայ ժողովրդական տոներ», Լուսիկ Ագուլեցի

Կարող եք ծանոթանալ նաև՝  Վարդևորը մոտ ա. խնդում

Ինչպես նաև՝  «Վարդավառ» մեդիափաթեթին

1

Դանիել Վարուժան, «Խաչբուռ»
Քեզ կը բերեմ, Մա՛յր, հունձքերուս նախընծան:
Զոհագործե՛ սեղանիդ վրա` ուր, դարե՜ր,
Փեթակներուս մեղրամոմերը դեղձան
Լույս ու արցունք են հոսեր:
Դո՛ւն, սուրբ պաշտպան հայրենական հողերուս`
Որոնց տըվիր անմահությունը դրախտի.
Ծիլը ծաղիկ ըրիր, հույսը` Արշալույս,
Որ խըրճիթիս կը ժըպտի:
Դո՛ւն, Խաչաբուռն այս, զոր իմ ձեռքով եմ հյուսեր,
Ընդունե՛, Մա՜յր: Բյուր հասկերուս մեջ ասոնք
Կը նազեին կույսերու պես շիկահեր,
Արևահե՛ղց և ատո՛ք:Գերանդիիս տակ, գըլուխնին դեռ ցողով,
Լուսնեն հնձված ճառագայթի պես` ինկա՜ն:
Ոչ մի արտույտ քանդեր է իր կըտուցով`
Անոնց շարքերը լըման:

Ես հյուսեցի զանոնք, գիսակ առ գիսակ,
Տալով խաչին ձևը Որդվույդ կարեվեր`
Որուն արյունն, ամեն Զատկի, սո՜ւրբ կըրակ,
Մեր ակոսներն են խըմեր:

Իր հույսերուս, իղձերուս հետ հյուսեցի:
Անոնց մեջ է հույզն արտին, հուրն արևուն,
Խոփին փայլակն ու թևիս թափն առնացի,
Պաղատանքն իմ թոռներուն:

Մա՛յր, Խաչաբուռն այս օրհնե՜. և տուր արտերուս
Ամառն` ոսկի, ինչպես գարունը` մարգրիտ.
Որքան ամբարքըս լի ըլլան` ջահեր լույս
Պիտի տան խորանիդ:

Ըրե այնպես` որ – նման հի՜ն օրերուն–
Երբ դաշտերե դաշտ ժուռ գալու դուն ելլես`
Փուշեր չըգա՜ն ոտքերուդ տակ` այլ սարսռուն
Կակաչներ` մեր սըրտին պես:

Об авторе Նունե Մովսիսյան

Բարև, բարեկամ: :)
Запись опубликована в рубрике Ծիսական տոնացույց с метками . Добавьте в закладки постоянную ссылку.

119 отзывов на “Վարդեւորը հասել ա. խաչբուռ”

  1. Уведомление: Վարդևորը մոտ ա. խնդում | Հայկական կակաչ (Papaver Armeniacum)

  2. Уведомление: «Վարդավառի ծեսը Կրտսեր դպրոցում» նախագիծ | Music Marine

  3. Уведомление: «Վարդավառի ծեսը Կրտսեր դպրոցում» նախագիծ | Music Marine

  4. Уведомление: «Վարդավառի ծես» նախագիծ | Music Marine

  5. Уведомление: «Վարդավառի ծեսը կրթահամալիրում» նախագիծ | Music Marine

  6. Уведомление: Նախագիծ. «Ազգային ծեսեր, Վարդավառ» | Music Marine

  7. Уведомление: Թամար Փանոսեան

  8. Уведомление: Ուսումնական Սասունիկ — Նելի Արղության

  9. Уведомление: Մեկօրյա վերապատրաստում Սասունիկի«Արմինե Կարապետիի»անվան մանկապարտեզում — Նելի Արղության

  10. Уведомление: Նախագիծ. «Վարդավառի ծես»-ը «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրի նախակրթարանում, ուսումնական ճամբարում | Մարինե Մկրտչյան

  11. Уведомление: Նախագիծ. «Վարդավառի ծես»-ը «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրի նախակրթարանում, ուսումնական ճամբարում | Շողիկ Սահակյանի բլոգ

  12. Уведомление: Նախագիծ. «Վարդավառի ծես»-ը «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրի նախակրթարանում, ուսումնական ճամբարում | Լիլիթ Մովսիսյան

  13. Уведомление: Ամառային լողափ — 2-5 տարեկանների խնամքի և զարգացման ծրագիր

  14. Уведомление: Ամառային լողափ – Սոնա Կարապետյան

  15. Уведомление: Ամառային լողափ | Լիլիթ Առաքելյան

  16. Уведомление: Ամառային լողափ — Բարի գալուստ Էմմա Տերտերյանի բլոգ

  17. Уведомление: Ամառային լողափ | Սաթեն Գևորգյանի բլոգ

  18. Уведомление: Ամառային լողափ — Անի Գրիգորյանի բլոգ

  19. Уведомление: Ամառային լողափ — Շուշան Սարդարյան

  20. Уведомление: Ամառային լողափ – Իվետա Գփոյանի բլոգ

  21. Уведомление: Ամառային լողափ | Բարի գալուստ Էլյա Գրիգորյանի բլոգ․ 2-5 տարեկանների խումբ

  22. Уведомление: Ամառային լողափ — Հարությունյան Գոհար

  23. Уведомление: Ամառային պարտեզ — Արմինե Եղիազարյան

  24. Уведомление: Ամառային լողափ — Բարի գալուստ Նելլի Պողոսյանի բլոգ

  25. Уведомление: Ամառային լողափ — Աննա Հայրոյանի բլոգ

  26. Уведомление: Ամառային լողափ — «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիր Հիմնական դպրոց 2-4 տարեկաններ

  27. Уведомление: Ամառային լողափ – Հասմիկ Նազարյան

  28. Уведомление: Վարդ Օսիպովա

  29. Уведомление: Ամառային լողափ — Մարգարիտա Հեքիմյան

  30. Уведомление: Ամառային լողափ — Արմինե խաչատրյան

  31. Уведомление: Ամառային լողափ — Սոնա Նակաշյան

  32. Уведомление: Ամառային լողափ — Վարդ Օսիպովա

  33. Уведомление: Ամառային լողափ — Հասմիկ Հարությունյան

  34. Уведомление: Ամառային պարտեզ — 2-5 տարեկանների խնամքի և զարգացման ծրագիր

  35. Уведомление: Ամառային պարտեզ – Սոնա Կարապետյան

  36. Уведомление: Ամառային պարտեզ | Սաթեն Գևորգյանի բլոգ

  37. Уведомление: Ամառային պարտեզ — Հարությունյան Գոհար

  38. Уведомление: Հունիսի 3-7. — 2-5 տարեկանների խնամքի և զարգացման ծրագիր

  39. Уведомление: Հունիսի 3-7 | Ելենա Ղուլոյան

  40. Уведомление: Աշխատանքային նախագծեր, գործունեություններ 03.06.2019-07.06.2019 — Մարգարիտա Հեքիմյան

  41. Уведомление: Աշխատանքային նախագիծ՝03.06-07.06 — Արևիկ Ուզունյան

  42. Уведомление: Աշխատանքային նախագիծ՝03.06-07.06 — Շուշան Սարդարյան

  43. Уведомление: 03.06-07.06.2019 աշխատանքային շաբաթվա նախագիծ | Բարի գալուստ Էլյա Գրիգորյանի բլոգ․ 2-5 տարեկանների խումբ

  44. Уведомление: 03.05 -07.05 Շաբաթվա նախագիծ — Սոնա Նակաշյան

  45. Уведомление: Դաստիարակների աշխատանքային նախագծեր, գործունեություն… 03.06-07.06.2019 — Աննա Հայրոյանի բլոգ

  46. Уведомление: Հունիսի 3֊ից 7ը | Լիլիթ Առաքելյան

  47. Уведомление: Հունիսի 3-7 — Անի Գրիգորյանի բլոգ

  48. Уведомление: Հունիսի 3-7. — Բարի գալուստ Էմմա Տերտերյանի բլոգ

  49. Уведомление: Արմինե Եղիազարյան

  50. Уведомление: Նախակրթարանի 2018-2019-ի օրացույցի հավելվածը — «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիր Հիմնական դպրոց 2-4 տարեկաններ

  51. Уведомление: Դաստիարակների աշխատանքային նախագծեր, գործունեություն… 03.06-07.06.2019 – Հասմիկ Նազարյան

  52. Уведомление: Աշխատանքային նախագծեր, գործունեություններ 03.06.2019-07.06.2019 — Մարգարիտա Հեքիմյան

  53. Уведомление: Աշխատանքային նախագիծ՝10.06-14.06 — Արևիկ Ուզունյան

  54. Уведомление: Մարգարիտա Հեքիմյան

  55. Уведомление: Հունիսի 10-14 — 2-5 տարեկանների խնամքի և զարգացման ծրագիր

  56. Уведомление: Աշխատանքային նախագիծ՝10.06.2019 -14.06.2019թ. — Շուշան Սարդարյան

  57. Уведомление: Աշխատանքային նախագիծ՝17.06-21.06 — Արևիկ Ուզունյան

  58. Уведомление: Աշխատանքային նախագիծ 17.06.2019-21.06.2019 — Մարգարիտա Հեքիմյան

  59. Уведомление: Աշխատանքային նախագիծ՝17.06-21.06 — Շուշան Սարդարյան

  60. Уведомление: Հունիսի 17-21 — 2-5 տարեկանների խնամքի և զարգացման ծրագիր

  61. Уведомление: Աշխատանքային նախագիծ 17.06.2019-21.06.2019 | Բուրիկ Հովսեփյան

  62. Уведомление: Հունիսի 3-7 — Բարի գալուստ Նելլի Պողոսյանի բլոգ

  63. Уведомление: Աշխատանքային նախագիծ՝24.06-28.06 — Արևիկ Ուզունյան

  64. Уведомление: Աշխատանքային նախագիծ՝24.06-28.06 — Շուշան Սարդարյան

  65. Уведомление: Աշխատանքային նախագիծ՝24.06-28.06 — Սոնա Նակաշյան

  66. Уведомление: Նախագծեր — Վարդ Օսիպովա

  67. Уведомление: Հունիս ամսվա հաշվետվություն – Իվետա Գփոյանի բլոգ

  68. Уведомление: Նախագիծ․ Վարդավառի ծեսը Արևմտյան դպրոցում — Երաժշտական բլոգ

  69. Уведомление: Հուլիսի-Օգոստոս — 2-5 տարեկանների խնամքի և զարգացման ծրագիր

  70. Уведомление: Հուլիսի-Օգոստոս – Սոնա Կարապետյան

  71. Уведомление: Հուլիս֊օգոստոս աշխատանքային նախագիծ — Վարդ Օսիպովա

  72. Уведомление: Հուլիսի-Օգոստոս — Մարգարիտա Հեքիմյան

  73. Уведомление: Հուլիս- Օգոստոս — Անի Գրիգորյանի բլոգ

  74. Уведомление: Հուլիսի-Օգոստոս Դաստիարակների աշխատանքային նախագծեր, գործունեություններ…  — Բարի գալուստ Էմմա Տերտերյանի բլոգ

  75. Уведомление: Հուլիս-օգոստոս — Սոնա Նակաշյան

  76. Уведомление: Աշխատանքային նախագիծ 01.07_04.07 — Սոնա Նակաշյան

  77. Уведомление: Հուլիս֊օգոստոս ամիսների աշխատանքային նախագիծ | Բարի գալուստ Էլյա Գրիգորյանի բլոգ․ 2-5 տարեկանների խումբ

  78. Уведомление: Հուլիս-օգոստոսԴաստիարակների աշխատանքային նախագծեր, գործունեություններ — «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիր Հիմնական դպրոց 2-4 տարեկաններ

  79. Уведомление: «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիր Հիմնական դպրոց 2-4 տարեկաններ

  80. Уведомление: Հուլիսի-Օգոստոս — Արևիկ Ուզունյան

  81. Уведомление: Հուլիս-օգոստոս ամսվա աշխատանքային գործունեություն — Մարիանա Դարբինյան

  82. Уведомление: Աշխատանքային նախագիծ. 08.07-12.07 — Սոնա Նակաշյան

  83. Уведомление: 15-19 աշխատանքային շաբաթվա նախագիծ — ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ ՄԱՐԻԱՄ

  84. Уведомление: Մարինե Մկրտչյան

  85. Уведомление: Հուլիսի-Օգոստոս Դաստիարակների աշխատանքային նախագծեր, գործունեություններ — Բարի գալուստ Նելլի Պողոսյանի բլոգ

  86. Уведомление: Ամառային պարտեզ — Անի Գրիգորյանի բլոգ

  87. Уведомление: Ամառային պարտեզ | Սոնա Նակաշյան

  88. Уведомление: Ամառային պարտեզ | Սոնա Նակաշյան

  89. Уведомление: Ամառային պարտեզ | Լիլիթ Առաքելյան

  90. Уведомление: ԱՄԱՌԱՅԻՆ-ԸՆՏԱՆԵԿԱՆ ԴՊՐՈՑԻ ՆԱԽԱԳԾԵՐ․ ՀՈՒԼԻՍ-ՕԳՈՍՏՈՍ | Մարիամ Մնացականյան

  91. Уведомление: Վարդավառի ծես. նախագիծ — Ջուլիետտա Ղազարյան

  92. Уведомление: 20.07-24.07 նախագիծ — Անի Մարտիրոսյանի բլոգ

  93. Уведомление: Վարդավառի ծես — Մարի Միքայելյանի մեդիամիջավայր

  94. Уведомление: Խաչբուռ — Մարի Միքայելյանի մեդիամիջավայր

  95. Уведомление: Համագործակցության նախագիծ Մարի Միքայելյանի հետ Հյուսիսային դպրոցի լողափնյա բակում – Արուսյակ Մաթևոսյան

  96. Уведомление: Դաստիարկների լաբորատորիա.Վարդավառի ծես — 2-5 տարեկանների խնամքի և զարգացման ծրագիր

  97. Уведомление: Դաստիարկների լաբորատորիա.Վարդավառի ծես — Նելի Արղության

  98. Уведомление: Դաստիարակների լաբորատորիա. Վարդավառի ծես | Լիլիթ Առաքելյան

  99. Уведомление: Դաստիարկների լաբորատորիա.Վարդավառի ծես — Լիլիթ Հովհաննիսյան

  100. Уведомление: «Վարդավառը «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրում» նախագիծ | Մարինե Մկրտչյան

  101. Уведомление: «Վարդավառի ծես» — Ջուլիետտա Ղազարյան

  102. Уведомление: Հուլիս ամսվա նախագիծ | Սոնա Նակաշյան

  103. Уведомление: «Վարդավառի ծես» (Նախագիծ) — Ռուզան Ասատրյան

  104. Уведомление: Հուլիս ամսվա աշխատանքային նախագիծ — Լիլիթ Հովհաննիսյան

  105. Уведомление: Հուլիս ամսվա նախագիծ | Նաիրուհի Համբարձումյան

  106. Уведомление: «Վարդավառի ծես» (Նախագիծ) — Աղավնի Վանյան

  107. Уведомление: Վարդավառի ծես — Աննա Հայրոյանի բլոգ

  108. Уведомление: Վարդավառի ծես. Նախագիծ — Հարությունյան Գոհար

  109. Уведомление: Նախագիծ՝ «Վարդավառը «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրում | Մարինե Մկրտչյան

  110. Уведомление: Վարդավառի կամ Քրիստոսի Պայծառակերպության տոն | Մարիամ Մնացականյան

  111. Уведомление: Վարդավառ, Անձրևաբեր ծեսեր — 2-5 տարեկանների խնամքի և զարգացման ծրագիր

  112. Уведомление: Վարդավառի ծես նախագիծ — Հարավային դպրոց-պարտեզի նախակրթարան

  113. Уведомление: Վարդավառ ծեսի նախագիծ | Աննա Հայրոյանի բլոգը

  114. Уведомление: Վարդավառ ծեսի նախագիծ — Աննա Հայրոյանի բլոգ

  115. Уведомление: Վարդավառի ծես — Աչեր Բաստաջյան

  116. Уведомление: Նախագիծ՝ «Վարդավառը «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրում | Մարինե Մկրտչյան

  117. Уведомление: Ազգագրական պատանեկան ճամբար. Վարդավառի ծեսի նախապատրաստություն Ծաղկունքում, Զովաբերում. նախագիծ — Մարինե Ոսկանյան

  118. Уведомление: Վարդավառի կամ Քրիստոսի Պայծառակերպության տոնը Դիլիջանում — Լաերտ Գրիգորյան

  119. Уведомление: Մասնագիտական զարգացում. Երաժշտություն | Մարիամ Մնացականյան

Добавить комментарий

Заполните поля или щелкните по значку, чтобы оставить свой комментарий:

Gravatar
Логотип WordPress.com

Для комментария используется ваша учётная запись WordPress.com. ( Выход /  Изменить )

Фотография Twitter

Для комментария используется ваша учётная запись Twitter. ( Выход /  Изменить )

Фотография Facebook

Для комментария используется ваша учётная запись Facebook. ( Выход /  Изменить )

Отмена

Connecting to %s