Համշենը անտառածածկ լեռներով և միջնադարյան քարե կամուրջներով հարուստ աշխարհ է: Նայում-նայում ու չես հասկանում, թե ոնց է հնարավոր լեռների վրա տներ կառուցել, բնակավայր ստեղծել, կտրուկ զառիթափին տնամերձ հողամաս մշակել՝ հուզելու աստիճան կոկիկ ու խնամված:

Տպավորիչ են Զիլքալե ամրոցը,  70 մետր բարձրությունից գահավիժող Մանչունայի ջրվեժը, Քաջքարի հպարտ լեռները, Զույգ կամուրջները, որի տակով առանց խառնվելու հոսում են միանգամայն տարբեր ջրեր. մեկը զուլալ, մյուսը՝ պղտոր:

Չամլըհամշենում (Հին Համշեն) է գտնվում Արտերի (Այդերի) նշանավոր հովիտը, որը համարվում է Թուրքիայի 7 հրաշալիքներից մեկը: Ի դեպ. ցանկում գրանցված են նաև Վանի Աղթամար կղզու Սուրբ Խաչ եկեղեցին, Նեմրութի հեթանոսական աստվածների հուշարձանախումբը:

Համշենի բարձրադիր գեղատեսիլ հովիտն ի սկզբանե եղել է ամառային արոտավայր, այսօր այն զբոսաշրջային, ինչպես նաև՝ բիզնես կենտրոն է: Համարվում է պետական արգելոց: Փաստորեն ոչ միայն ծառերն ու կենդանիները կարող են հայտնվել պետական հոգածության կենտրոնում, այլ նաև մարդիկ, նրանց կենցաղն ու մշակույթը:

Այդերի հովտում՝ զարմանահրաշ այս աշխարհում, միախառնված են հինն ու նորը, բնությունն ու ճարտարապետությունը, բարձր տեխնոլոգիաներն ու աշխատանքային պարզագույն գործիքները: Մարդիկ ապրում են իրենց փոքրիկ խրճիթներում, հող են մշակում ու կենդանիներ պահում:

Հնաշունչ հյուղակների անմիջական հարևանությամբ ժամանակակից մոդեռն ոճի նորօրյա հյուրանոցներ են ու առևտրի տարատեսակ կրպակներ: Այս ամենը ոչ միայն չեն խանգարում միմյանց ու չեն ճնշում իրարու, այլ ընդհակառակը՝  լրացնում, ամբողջացնում են տեսարանը՝ լիարժեք ու կենդանի դարձնելով այն:

Մի խոսքով՝  իսկական պատկեր, տեսնել է պետք:

Լուսանկարները՝  անձնական արխիվից

Կարող եք ծանոթանալ նաև՝  «Համշենահայեր. ինքնություն և մշակույթ» 

Նունե Մովսիսյան