Հայաստանյայց Եկեղեցին Տեառնընդառաջը կամ 40-օրական Հիսուսի ընծայումը տաճարին հաստատուն կերպով տոնում է Աստվածահայտնությունից 40 օր հետո` փետրվարի 14-ին:

Հայ Եկեղեցու կանոնի համաձայն, տոնի նախօրեին, երեկոյան ժամերգությունից հետո կատարվում է նախատոնակ: Այն ավետում է Տերունի տոնի սկիզբը: Սովորաբար նախատոնակի արարողության ավարտին կատարվում է Անդաստանի արարողություն, որի ընթացքում օրհնվում են աշխարհի չորս ծագերը: Անդաստանին հաջորդում է մոմերի օրհնության արարողությունը: Եկեղեցու կանթեղներից վերցված կրակով եկեղեցիների բակերում վառվում են խարույկներ` իբրեւ Քրիստոսի լույսի խորհրդանիշ: Ժամերգության ավարտին մարդիկ եկեղեցում վառվող մոմից վառում են իրենց մոմերը` Քրիստոսի փրկարար լույսի խորհրդանիշը իրենց հետ տանելով տուն, և հենց այդ կրակով էլ վառում են նաև Տեառնընդառաջի խարույկը: Մանուկ Հիսուսին ընդառաջ եկավ խոր ծերության հասած և տիրոջ գալստյան սպասող Սիմոն Ծերունին, գրկեց մանկանը և գոհություն ու փառք տվեց Աստծուն, որ իրեն արժանի դարձրեց Իսրայելի Փրկչին տեսնելու, այստեղից էլ տոնի անունը Տեառնընդառաջ` տիրոջն ընդառաջ:

Սբ. Գրիգոր Տաթևացին հետևյալ կերպ է մեկնաբանում. «…Հեթանոսները պաշտում էին բոլոր արարածներին, առավելաբար` ինչպես պարսից ազգը…Ուստի մենք վառված հուրն ընծայում ենք ի պատիվ Աստծո, ասելով թե` «Դու ես ճշմարիտ Աստված, որ այժմ երևացիր», իսկ հուրն աստված չէ, այլ` Քո արարածը, այդ պատճառով էլ Քեզ ծառայության ենք բերում, ինչպես որ եբրայեցի մանուկները ծառերի ոստերն ընծայեցին ի պատիվ Քրիստոսի (Մատթեոս 21.8), որովհետև Նա է ճշմարիտ Աստված, նույնպես և մենք` հուրն ենք ընծայում»:
Սբ. Եփրեմ Խուրի Ասորին էլ Տեառնընդառաջին նվիրված ճառում գրում է. «Ջահերն ու խարույկները ունեն հետևյալ պատճառները: Նախ որովհետև հեթանոսները Աստծու պատիվը կրակին էին մատուցում, իսկ մենք ցույց ենք տալիս կրակը որպես Քրիստոսի ծառա, որի համար բերում ենք Աստծուն ծառայեցնելու: Նաև, վրայից թռչելով, այն ոտնատակ ենք տալիս, թե դու աստված չես, այլ Նա է Աստված, Ով քառասուն օրական եկավ տաճար»:

Աղբյուր՝  Տեառնընդառաջ. կրակը որպես Աստծո ծառա

Լուսանկարը՝  Համլետ Պետրոսյանի ֆեյսբուքյան էջից. Տեառնընդառաջ. նվիրումն տաճարին. խաչքարային պատկերաքանդակ, Սոդք, 17-րդ դարի վերջ (այժմ Մայր աթոռ սուրբ Էջմիածնում)

Կարող եք ծանոթանալ նաև՝  Տրնդեզի ծեսը Հայաստանում

Տեառնընդառաջ. Մուղնու Ավետարան, 11-րդ դարի կեսեր։ Տեսարանը ներկայացված է ավանդական պատկերագրությամբ. Քառասնօրյա Հիսուսին Մարիամն ու Հովսեփը բերում են Տաճար, որտեղ նրանց Ընդառաջ են գալիս Սիմեոն ծերունին և Աննա մարգարեուհին։ Մուղնու Ավետարանը Մատենադարանի ամենաարժեքավոր մատյաններից է, գրել ու նկարազարդել է հմուտ վարպետ Հովհաննեսը Սանդղկավանքում, որը, ենթադրաբար, Արշարունիք գավառում էր։ Բայց մատյանն իր անունը ստացել է ոչ թե գրչության վայրի կամ Աշտարակի մոտ գտնվող նշանավոր Մուղնու վանքի անունից, այլ Թիֆլիսի Մուղնու Ս. Գևորգ անունով եկեղեցում (վերջերս է փլվել) երկար ժամանակ պահվելու պատճառով։

Լուսանկարը և Մուղնու Ավետարանի մասին տեղեկատվությունը՝  Կարեն Մաթևոսյանի

Նյութը պատրաստեց Նունե Մովսիսյանը։