«Բարեկենդան» բառացի նշանակում է կենդանություն, բարի կյանք: Բառը կազմված է «բարի» և «կենդանություն» բառերից, գրաբարում նշանակել է ուրախություն:
Տոնը կապ է ունեցել գարնան սկսվելու հետ: Եվ պատահական չէին զվարճությունները, որոնք արթնացող բնությանը ուրախ դիմավորելու, մարդկանց վերակենդանացնելու խորհուրդն ունեին: Ու մարդիկ մաղթում էին միմյանց` բարի կենդանություն: Տոնին պատրաստվում և մասնակցում էին բոլորը` մեծ, թե փոքր: Երկու- երեք օր առաջ կանայք և տղամարդիկ դադարում էին աշխատել, զանազան խաղեր էին խաղում, զվարճանում երեխաների պես: Հավաքվում էին մեծ ու փոքր, մի կողմ էին դրվում պետական կամ եկեղեցական օրենքները, ամեն մարդ առանց քաշվելու ասում էր իր խոսքը:
Բուն Բարեկենդանը բացի խրախճանքից և կերուխումից, նաև ազատության օր էր: Այդ օրը հիշում էին նաև պանդխտության մեջ գտնվողներին ու երգում էին հատուկ տաղեր: Բարեկենդանի երեկոն բարեկամներն ու հարազատները միասին էին անցկացնում: Կուշտ ուտում էին ու խմում, քանզի առջևում յոթշաբաթյա պասն էր: Ամենավերջում ուտում էին ձու` բերանը կողպելու համար, որպեսզի Զատիկին դարձյալ ձվով բանան։ Նույնիսկ եկեղեցին է այդ օրը խստակենցաղ հոգևորականների համար սահմանել որոշ ազատություններ: Այստեղ ևս մուտք են գործել բարեկենդանյան խաղերն ու խրախճանքները:
Ահա եկավ հայոց ազգին օրերը,
Հանեցեք հիները, հագեք նորերը:
Բարեկենդան, փորեկենդան,
Բարեկենդան օրեր է, խելքս գլխես կորեր է…
Բարեկենդանն այնքան սիրված, ժողովրդական, սպասված տոն էր, որ հայ ժողովրդի կողմից այն ընկալվել է որպես ամենաազգային (հայոց ազգի օրեր), ինչպես նաև ամենաերջանկաբեր տոնը, խրախճանք, ճոխ և առատ ուտելիքներ վայելելու օր: Պարերի, խաղերի, զվարճահանդեսների, թատերախաղերի, այցելությունների և ուրախության երկու շաբաթ: Երեկոյան, երբ խնջույքներից հոգնած մեծերը հավաքվում էին տանը, դուռը բացվում էր աղմուկով, երգով, թմբուկով և ներս էին ընկնում երեխանները: Տղաները հագած էին լինում աղջիկների հագուստ, փոքրերը`մեծի, երբեմն` ծաղրածուի:
Կերպարանափոխված կամ դիմակավորված խմբերով զվարճախաղերը և թատերական ներկայացումները Բարեկենդանի առավել սիրված հանդիսություններն էին: Դրանց մասնակցում էին թե երեխաները, թե մեծահասակները: Արտաքինը պիտի հնարավորին չափ ծիծաղաշարժ լիներ, դեմքերին դնում էին ծիծաղելի դիմակներ կամ մուր, ալյուր էին քսում կամ ածուխով ներկում: Երեխաները տեսարան էին ներկայացնում գյուղի կյանքից կամ խաղում էին որևէ սրամիտ սյուժե:
Զվարճախաղերից առավել տարածված էին վեգը, ընկուզախաղերը և ճոճախաղերը: Երեխաները գետնին փոքրիկ փոսեր էին փորում, ապա հերթով մեկը մյուսի հետևից ընկույզը գլորում այնպես, որ առանց նշանակված գծից շեղվելու ընկույզն ընկներ մի փոսի մեջ: Հաջողվածը բոլոր գլորած ընկույզները յուրացնում էր: Մեկ այլ խաղում խաղացողները մի մետր տրամագծով շրջան էին գծում և մեջտեղը ուղիղ գծով ընկույզներ շարում: Երեք-չորս մետր հեռավորությունից գցում էին վեգերը` աշխատելով խփել ընկույզներին և գոնե մեկը դուրս հանել շրջանից, որով և շահում էին շարված բոլոր ընկույզները:
Ճոճախաղերը գլխավորապես կանանց ու աղջիկների, մասամբ` երեխաների խաղերն էին: Ճոճվում էին բարձր ծառի հաստ ճյուղից կամ որևէ գերանից օղակով անցկացված պարանի վրա նստելով, երկու պարաններ օղակների մեջ տեղադրված տախտակի վրա նստած կամ կանգնած: Ճոճախաղերը զվարճահանդեսի էին վերածվում, երբ ճոճվողների շուրջ հավաքված բազմության առաջ տվյալ պահին ճոճվողի ոտքերին ճիպոտով հարվածելով պահանջում էին որևէ գաղտնիք ասել: Առավել տարածված էր` ստիպել սիրած տղայի անունը բարձրաձայն ասել: Ճոճախաղերը հաճախ վեր էին ածվում մրցախաղերի` ով ավելի մեծ կորագծով կճոճվի:
Բարեկենդանի խոհանոց
Բարեկենդանին նախապատվությունը տրվում էր մսեղենի, կաթնեղենի առատությանը: Տավարի, ոչխարի և թռչնեղենի մսից պատրաստում էին զանազան ճաշատեսակներ: Առաջին օրերին պատրաստում էին մեծ քանակությամբ գաթա ու հալվա: Երեկոյան ուտում էին կաթնապուր, մածուն, խաշած ձու: Բարեկենդանի կերակուր են համարվել` փաթիլան, սըռոն, բխբխիկը:
Փաթիլան պատրաստել են հետևյալ կերպ. լավաշի հաստությամբ խմորի վրա քսել են պանիր կամ ղավուրմա, բարակ հացով ծածկել են, տապակել, ապա իրար վրա դարսելով կտրատել են, վրան լցրել հալած յուղ:
Բխբխիկ
Բխբխիկը ալյուրով, ձվի դեղնուցով ու կաթով եփել են յուղի մեջ: Մատուցելուց առաջ վրան լցրել են մեղր:
Սըռոն
Բարակ բացված հացը կտրտել են, լցրել սխտորած մածնաթանի մեջ, հետո հանել են, վրան յուղ լցրել ու կերել:
Հրանուշ Խառատյան «Հայ ժողովրդական տոներ»
Արտակ Արքեպիսկոպոս Մանուկյան «Հայ եկեղեցու տոները»
Լուսանկարները` Արմինե Թոփչյանի
Տեսանյութերը՝ Մարինե Մկրտչյանի
Կարող եք ծանոթանալ նաև` «Բարեկենդանը` քրիստոնեական տոն»
Նյութը պատրաստեց Նունե Մովսիսյանը
«Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիր
Уведомление: Նաիրա Ավագյանի բլոգ
Reblogged this on Բարի գալուստ իմ մեդիամոլորակ.
НравитсяНравится
Reblogged this on Լուսինե Պետրոսյանի բլոգ .
НравитсяНравится
Уведомление: Բարեկենդան | «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիր
Уведомление: Բարեկենդանի ծես | ՄԱՍՐԵՆԻ
Уведомление: Բուն Բարեկենդանի ծեսը Արևելյան դպրոցում | Արմինե Մնացականյանի բլոգ
Уведомление: Փետրվարի 7. մասնախմբի պարապմունք — Դասավանդողի մեդիադարակ
Уведомление: Փետրվարի 7. մասնախմբի պարապմունք — Դասավանդողի մեդիադարակ
Уведомление: Ձեզ՝ Բարեկենդան, մեզ՝ բարի Զատիկ — Ընթերցանության մեդիափաթեթ
Уведомление: Փետրվար ամսվա առաջադրանքներ. 7-րդ դասարան | Հռիփսիմե Գալստյանի բլոգ
Уведомление: Փետրվար ամսվա առաջադրանքներ. 8-րդ դասարան | Հռիփսիմե Գալստյանի բլոգ
Уведомление: Բարեկենդան փաթեթ․․․ – Մերի Թոռունյան
Уведомление: 9-րդ դասարան — Դասավանդողի մեդիադարակ
Уведомление: 10-րդ դասարան — Դասավանդողի մեդիադարակ
Уведомление: 11-րդ դասարան — Դասավանդողի մեդիադարակ
Уведомление: Ձեզ՝ Բարեկենդան, մեզ՝ բարի Զատիկ | Արշակ Առուստամյան
Уведомление: Տնային աշխատանք մայրենիից 05.02.2018 | Ռոզա Խաչատրյանի բլոգ
Уведомление: Ձեզ՝ բարեկենդան, մեզ՝ բարի զատիկ… – Սվետլանա Մելքումյան
Уведомление: Ձեզ՝ Բարեկենդան, մեզ՝ բարի Զատիկ | Գրիգոր Գրիգորյան
Уведомление: Բարեկենդան- կենդանություն, բարի կյանք | Հռիփսիմե Գալստյանի բլոգ
Уведомление: Ձեզ՝ Բարեկենդան, մեզ՝ բարի Զատիկ — Հրաչ Ղալամքարյան
Уведомление: Ձեզ՝ Բարեկենդան, մեզ՝ բարի Զատիկ | Միջին դպրոց 6-2 դասարան
Уведомление: Բարեկենդան – Գևորգ Հովհաննիսյան
Уведомление: «Ուսումնական Արագածոտն» նախագիծ — Դասավանդողի մեդիադարակ
Уведомление: «Ուսումնական Արագածոտն» նախագիծ — Դասավանդողի մեդիադարակ
Уведомление: Բարեկենդան — 🌃Մանե Հակոբջանյանի բլոգ🌌
Уведомление: Բարեկենդան — ՆԱՐԵ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ
Уведомление: Ձեզ՝ Բարեկենդան, մեզ՝ բարի Զատիկ — ՆԱՐԵ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ
Уведомление: Ձեզ՝ Բարեկենդան, մեզ՝ բարի Զատիկ — Յանա Նահապետյանի բլոգ
Уведомление: 11-րդ դասարան — Դասավանդողի մեդիադարակ
Уведомление: 9-րդ դասարան — Դասավանդողի մեդիադարակ
Уведомление: Ձեզ՝ Բարեկենդան, մեզ՝ բարի Զատիկ — Նանե Այնթաբյանի բլոգ
Уведомление: Բարեկենդանի ընթերցարան | Արմինե Աբրահամյանի բլոգ
Уведомление: Բարեկենդանի ծես | Տիգրան | Մարջանյան
Уведомление: Բարեկենդան — Գոհար Արղության
Уведомление: Բուն Բարեկենդան | Հայկական կակաչ (Papaver Armeniacum)
Уведомление: «Ուսումնական Արագածոտն» նախագիծ — Դասավանդողի մեդիադարակ
Уведомление: Նանե Վարդումյան
Уведомление: Բարեկենդանի ծեսը — ԱՐՄԻՆԵ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆԻ ԲԼՈԳԸ
Уведомление: «Հայոց ազգի օրեր». Բարեկենդան 2020 – Ծեսերի լաբորատորիա
Уведомление: Բարեկենդան օրեր են 🌞🌞 — Արմինե Մովսիսյան
Уведомление: Բարեկենդանի ծեսը նախակրթարանում — Աննա Հայրոյանի բլոգ
Уведомление: Բարեկենդանի ծեսը նախակրթարանում — Աննա Հայրոյանի բլոգ
Уведомление: Բարեկենդանի ծեսը — Սեբաստացիական մեդիադարակ
Уведомление: Բարեկենդանի ծես – ՌՈՒԲԵՆ ՇԱՀՎԵՐԴՅԱՆ
Уведомление: Փետրվարի 21-25-ի աշխատանքների պլանավորում — Հռիփսիմե Առաքելյանի բլոգ
Уведомление: Բարեկենդանի ծես — Մարի Հարությունյանի Ուսումնական Բլոգ
Уведомление: Բարեկենդանի ծես
Уведомление: Բարեկաենդան — Դասվարի բլոգ
Уведомление: Փետրվարի 28-ից մարտի 4-ի աշխատանքների պլանավորում — Հռիփսիմե Առաքելյանի բլոգ
Уведомление: «Բարեկենդան» նախագիծ — «Իմացումի հրճվանք» կրթական ծրագիր
Уведомление: Բարեկենդանի ծես — Անի Ենգոյան