Լևոն Ներսիսյանի դասախոսություններից

Եթե մենք խո­սում ենք տար­բեր բա­ներ, ապա լռում ենք միևնույն բա­նը: Վար­դը, որ խտա­նում է ինքն իր ներ­սում, մնա­լով հա­յաց­քի կա­րոտ, պարգեւում է քեզ իր բույ­րը, որ ար­դեն և իրենն է և իրե­նը չէ, բո­լոր նրան­ցը, ով տեր է կանգ­նում նաև նրանց, ով տեր չի կանգ­նում: Նա չի դա­տում: Գու­ցե տե՞ր կանգ­նես: Սա ամե­նա­կա­տար­յալն է: Սա ին­քը` բնու­թյունն է: Իսկ բո­լոր նրանք, ով­քեր ան­հա­ղորդ են այդ գողտ­րիկ հո­ծու­թյա­նը և բաց­վող թեր­թիկ­նե­րին, տես­նում են մի­մի­այն փշե­րը: Եվ դա էլ ար­դեն վար­դի փշեպ­սակն է:
Ոչ մի ծա­ղիկ քեզ չի պար­տադ­րում իր բույ­րը և չի ասում` ար­բի, բայց նա քեզ մշ­տա­պես տա­լիս է դրա հնա­րա­վո­րու­թյու­նը: Եվ կորստ­յան ու երա­նու­թյան այս խառ­նա­րա­նում պի­տի լո­ղաս առանց լո­ղալ սո­վո­րե­լու: Պի­տի ապ­րես և ոչ թե պատ­րաստ­վես ապ­րե­լու, և ոչ թե շուն­չդ պա­հես ու սուզ­վես հոր­ձա­նու­տը: Լե­ռան սր­տից խփում է ցայ­տաղբ­յու­րը, լե­ռը թեթև շունչ է քաշ­ում, այդ քչք­չոցն իր հո­գու խոր­քից է գա­լիս և ու­րեմն ժայթ­քեց: Ամե­նա­ներսն` ամե­նադր­սում:
Ամե­նա­ներսն ինքն իր ներ­սում չի տե­ղա­վոր­վում, մի օր պի­տի ժայթ­քի, եր­բեք ու եր­բեք չդա­տե­լով նրանց, ով­քեր չեն ժայթ­քում: Ծանր է, ծանր է, ծանր է…
Բույ­րը տեղ չի հաս­նում: Այս ան­վեր­ջա­նա­լի ճա­նա­պար­հը քե­զա­նից դե­պի քեզ, ներ­սից դե­պի ներս: Գու­ցե ժայթ­քե՞ս: Եվ այդ­ժամ ար­դեն քո աչ­քե­րը մի­այն քո աչ­քե­րը չեն, մի­այն քո սիր­տը չէ, քո հո­գին աներևույթ աղավ­նի է` քնած ման­կան ժպի­տի մեջ թևածող, դու վար­դի բույր ես, որ չի դա­տում, դու այն ամենն ես, ինչ որ տես­նում ես, դու ցավն ես, որ ձի­ար­ձակ ար­շա­վում է կա­պույտ դաշ­տում և վա­ղորդ­յան ցո­ղը, որն արևածա­գին իջ­նում է ապաշ­խա­րան­քի նման:
Շատ ավե­լի հեշտ է տա­ռա­պան­քը որ­պես թիկ­նոց կամ բեռ կրե­լը, կամ ան­հա­ճո հուշ­ի նման թո­թա­փե­լը, քան լի­նել նրա կո­րի­զը Կե­նաց ծա­ռի ճյու­ղե­րից մե­կից կախ, որի շուրջ խտա­նում է հյու­թը և կեղևը պրկ­վում, պրկ­վում ու չի պատռ­վում, կամ ճեղք­վում ու դուրս է թռ­չում` հո­գո­ցի նման, լա­ց ու ­ծի­ծա­ղի նման, կս­կի­ծի նման, երա­նու­թյան նման, անն­ման…
Ծաղ­կի թեր­թիկ­նե­րը խտա­ցել ու փակ­վել են` տե՛ս, և նա ինք­նամ­փոփ ու խո­նարհ, ըմ­պում է թանձր մու­թը` հա­յե­ցո­ղի նման: Նա ինք­նամ­փոփ է, սա­կայն ո՛չ փակ: Ահա, տե՛ս թեր­թիկ­նե­րը բաց­վե­ցին, և նա բաց է լույ­սի ներ­քո, ինչ­պես ման­կան աչ­քը` ներ­հուն ու խա­ղաց­կուն: Ոչ ոք չի կա­րող համ­րել վար­դի թեր­թիկ­նե­րը, ոչ ոք չի կա­րող ասել, ա՛յ հի­մա բաց է, ա՛յ հի­մա` փակ, ոչ ոք չի կա­րող տես­նել ծա­ռի աճը ներ­սից, ոչ ոք չի կա­րող ասել, թե ճնճ­ղու­կը կտ­ցե­լիս ինչ է թող­նում և ինչ է տա­նում…
Վար­դան ֆե­րե­շե­թյան