Խնդումը որպես խորհրդանիշ համադրելի է Տիեզերական ծառի` Կենաց ծառի, գաղափարի հետ, որն ի սկզբանե  ունեցել է Տիեզերքին սպառնացող Քաոսը կանխելու ակնկալիք: Խաչաձև փայտը` Խնդումը պատրաստել են նշանված աղջիկները, պաշտպանել է տարեց կինը, բացառվել է տղամարդու մասնակցության որևէ ձև: Պատրաստությունր կատարվել է գաղտնի, կատարյալ լռության մեջ, այդ ընթացքում  տղամարդու հանդիպելը համարվել է  խիստ անցանկալի, ավելին` հանդիպելու դեպքում աղջիկներր սկսած գործը քանդում էին ու լուռ  վերսկսում սկզբից: Կար համոզմունք, որ տղամարդկանց ներկայությունը, առավել ևս Խնդումին հպումը ոչնչացնում է գուշակության ուժը:

Արդեն պատրաստի Խնդումի շուրջը հավաքվում էին մարդիկ և կանայք, «նաղարայով և զուռնայով» շրջապատում էին, չորս կողմով «յալլի տալիս», այդ ժամանակ պառավը ամանի մեջ տնկած և վարդերով, վարունգներով ու խնձորներով զարդարած փայտր վերև էր բարձրացնում և  երգելով ասում.

Խնդում օնիմ վարդավ լի,

Զրրդրփէեծ խնձուր լի,

Վախիմ թա քոնս տանի,

Խն դումս եաղին տանի:

Այս ժամանակ երիտասարդներից ճարպիկը գավազանով խփում էր Խնդումին և վայր գլորում, իսկույն բոլորր վրա էին վազում և խլխլում  ծաղիկներն ու մրգերը: Սրան հետևում էին տարեց կնոջ «սարսափելի» անեծքները: Խնդումի պառավն ամառային արևադարձին մեռնող բուսականության ոգու, քայքայում ասլրող Հին տարվա մարմնավորողն է, իսկ նրա դեմ պայքարող երիտասարդները նոր կյանքի, նոր տարվա կրողները և այդ պայքարում անխուսափելիորեն պետք է հաղթեր նորր:

Լինելով երիտասարդության սիրելի տոնը` Վարդավառը նաև աղջիկ ընտրելու և «աղջկատեսի» տոն էր: Այս տոնի ժամանակ կատարվող ուխտագնացությունների, արարողությունների ժամանակ հաճախ էին խնամախոսությունները, նշանդրեքի, պսակի արարողությունները: Հայաստանի գրեթե բոլոր շրջաններում գործում էր խնձորների փոխանակությամբ կատարվող երիտասարդների նշանադրության սովորույթը:

Ինչպես առաջին խաղողն ուտում էին Խաղողօրհնեքին, այնպես էլ մինչև Վարդավառ խնձոր չէին ուտում, այսպես կոչված, խնձորիպաս էր: Որոշ վայրերում առաջին խնձորը վայելելը ուղեկցվում էր հատուկ նախապատրաստություններով:

Երիտասարդները Վարդավառի շաբաթ երեկոյան դեզեր էին շինում, որոնցից մեկը պետք է մյուսներից մեծ լիներ: Մութն ընկնելուն պես` հերթով սկսում էին վառել փոքր դեզերը, որը տևում էր մինչև լուսաբաց: Հենց այդ վառվող դեզերի մեջ խորովում էին երկար սպասված խնձորը և ուտում: Լուսաբացից առաջ վառում էին մեծ դեզը, որի շուրջ սկսվում էր տղաների ու աղջիկների խմբապարը, որը կարծես տոնը սկսելու ազդանշան լիներ:

Աղբյուրը` Գոհար Ստեփանյան, «Համբարձում-Վարդավառ. ընդհանրություններ և առանձնահատկություններ»

Կարող եք ծանոթանալ նաև՝  Վարդևորը հասել ա. խաչբուռ

Ինչպես նաև՝  «Վարդավառ» մեդիափաթեթին