Վարդավառը կամ Քրիստոսի Պայծառակերպությունը նշվում է Սուրբ Զատիկից 98 օր հետո՝ հունիսի 28-ից օգոստոսի 1-ն ընկած ժամանակահատվածում։

Ստորև փորձել ենք մեկտեղել Վարդավառին նվիրված ժողովրդական խաղիկներ, ծիսական երգեր, տաղեր, ինչպես նաև` բանաստեղծություններ:

Վարդավառը ժողովրդական խաղիկներում

Վարդն ի բացվե աոավոտման շաղերով,

Ւմ յար բաղչեն վարդ կր քաղի մաղերով…

Վարդն ի բացվե Վարդեվորվան կիրակին,

Քո սերն ինկե մեջ իմ սրտի պուրակին:

Վարդավառը գալիս է

Իջնենք չայիրները, բռնենք մեր պարը:

****

Սոնա յար, Սոնա  յար,

Սոնա սիրուն, Սոնա յար,

Վարդավառը գալիս ա,

Սոնա յար, Սոնա յար,

Ծաղիկը ցնծալիս ա,

Սոնա սիրուն, Սոնա յար.

Այ գյուլում կանչող աղջիկ,

Սոնա յար, Սոնա յար,

Ձենդ ծլվըլալիս ա,

Սոնա սիրուն, Սոնա յար:

 ***

Վարդավառը հասել ա,

Բան ու գործս թարսել ա,

Թե սիրել ես, ջուր շաղ տուր,

Կրակս թեժացել ա…

Վարդևորի իր օրն ա,

Որդին հորը չի մոռնա,

Ով իմ սիրածին ինձ չտա,

Սև շան նման թող ոռնա…

Վարդևորը մոտ ա,

Մեր ճամփեքը քարոտ ա,

Գնում եմ յարիս տենամ,

Կասեն` ինձի կարոտ ա:

****

Այ տղա, սիրուն փեսա,

Քեզ հազար բարով տեսա,

Շեն կենա էս վրթէվորը

Արտիս մուրազին հասա:

****

Վրրթրվուրր գալիս ա

Ծաղիկր ցնծալիս ա

Վրրթրվուր ասող ախչիկ

Ձենը ծլվլայիս ա:

****

Վրթիվերի վադեն ա,

Աղալար ի գյադեն ա,

Ծաղիկս խլողն ով ա,

Քոնթոլ-մոնթոլ գյադեն ա:

Աղբյուրը`  Գոհար Ստեփանյան «Համբարձում-Վարդավառ. ընդհանրություններ և առանձնահատկություններ»

Վարդավառը հայ մատենագրության մեջ

Հայ մատենագրության մեջ Վարդավառին նվիրված առավել հայտնի երկերից են Մովսես Խորենացու «Յաղագս Վարդավառին խորհրդոյ», «Ի մեծի աւուր տապանակին…, որ ի Կարիաթարիմ, որ բերէ զտօն Վարդավառի» ներբողները, Գրիգոր Նարեկացու նշանավոր տաղը («Գոհար վարդն…»), Ներսես Շնորհալու տաղերը՝ «Արփիական լոյսն…»:

Շարակնոցում Վարդավառի Ա օրվա կանոնը («Որ ի լերինն այլակերպեալ») վերագրվում է Անանիա Շիրակացուն, իսկ Բ («Ճառագայթ փառաց») և Գ («Այսօր որ էն ի յերկինս բան») օրերի կանոնների երգերը հեղինակել է Ներսես Շնորհալին:

Գրչագիր Գանձարաններում ևս պահպանվել են Վարդավառին նվիրված մի շարք խազագրված տաղեր և մեղեդիներ, որոնցից մի քանիսը երգվում են առ այսօր: Դրանցից են՝ Գրիգոր Նարեկացու «Տաղ Վարդավառի», ինչպես նաև Անանունի «Այսօր լեառն Թաոր» և «Լեառն ցնծա դու Թաբոր» տաղերը:

Գրիգոր Նարեկացի «Տաղ Վարդավառի»

Գոհար վարդն վառ առեալ ի վեհից վարսիցն արփենից:
Ի վեր ի վերայ վարսից ծավալէր ծաղիկ ծովային:
Ի համատարած ծովէն պղպջէր գոյնն այն ծաղկին,
Երփին երփնունակ ծաղկին. շողշողէր պտուղն ի ճղին:
Քրքում վակասիր պտուղն սնանէր խուռն տերևով.
Տերևն տաւիղ տուողին, զոր երգէր Դաւիթ հրաշալին:
Ի փունջ խուռներամ վարդից գոյնզգոյն ծաղկունք ծաղկեցան:
Այդ սօս ու տօսախ ծառերդ վարդագոյն ոստս արձակեցին:
Այդ նոճ ու բողբոջ արօսդ զարդ առեալ վարդն շուշանին.
Շուշանն շողէր հովտին, շողշողէր դէմ արեգականն.
Այն հիւսիսային հովէն հով հարեալ գոհար շուշանին.
Յայն հարաւային լեռնէն քաղցր օդով ցօղէր շուշանին:
Շուշանն շաղով լցեալ,շող-շաղով և շար մարգարտով:
Ծաղկունքդ ամէն շաղ առին, շաղն յամպէն, ամպն յարեգակնէն.
Աստեղքդ ամէն շուրջ առին, դէմ լուսնին գունդ-գունդ բոլորին:
Գունդ-գունդ խաչաձև գնդակ, յօրինուած երկնից շուրջանակ:
Փառք Հօր և Որդւոյն յաւէտ, սուրբ Հոգւոյն այժմ և յաւիտեանս:

Ներսես Շնորհալի «Տաղ Վարդավառին»

Արփիական լոյսն.
Որ ի ծոց Հաւր իջեալ յերկնից ծածկեցաւ մարմնով,

Մարմնով ծածկեալ լոյսն
Այսաւր փայլեաց փառաւք ի Թաբաւր լերինն:

Լերինք ցընծասցեն այսաւր
Առաջի Տեառն` Հերմոն եւ Թաբաւր:

Ի Թաբաւր պարեն,
Դասք առաքելոցն այսաւր եւ մարգարէիցն:

Մարգարէքն Մովսէս եւ Հեղիաս
Եկին ի տեսանել` որում ցանկային:

Ցանկալին էից, Հայր
Ի բարձանց աղաղակէր. Դա է Որդի իմ սիրելի:

Սիրող Որդւոյ, վէմն
Յաւրինէր երիս տաղաւարս` Տեառն եւ ծառայիցն:

Ծառայքս ելցուք ի լեառըն,
Տեառըն երկիր պագցուք` ի նմա ծագեալ լուսոյն:

Լուսաւորե’ա ըզմեզ, Քրիստոս,
Յորժամ գաս հայրենի փառաւք ի նորոգել զերկիրս

Երկիրս ընդ երկնայնոցն
Մատուցանեմք քեզ, Տէր, փառս ի յաւիտեանս, ամէն: