Իմ հուլիս-օգոստոսը կամ բացահայտումներ 

Հենց սկզբից ասեմ` բավականին բարդ, չափազանց լարված ամիսներ էին: Իմ հուլիս-օգոստոսը, ըստ էության, անցավ Մուրացանի զինվորական հոսպիտալ— «Վիքմեդ» բժշկական կլինիկա ճամփեքին` տեղ-տեղ «ապահովելով» լարվածության թունդ չափաբաժին: Միով բանիվ` ղայդին  թեժ ամառ ունեցա:

Հուլիսը սկսվեց որդուս բանակ զորակոչով: Ինչքան էլ նախօրոք ջանացել էի, իմ արևին իբր նախապատրաստվել էի, միևնո՛ւյնն է, ոչինչ չօգնեց. որդուս բանակ ճանապարհեցի սրտի դողով: Չէի էլ կարող պատկերացնել, որ այսքան փխրուն և խոցելի կդառնամ և եմ…

Հուլիս ամիսն ավարտվեց աղջկաս վիրահատությամբ` հետվիրահատական հայտնի և անհայտ բարդությունների մի լավ փնջով: Ինչպես աղջիկս կասեր` եզակի, օրիգինալ ապուշություններով: Ահավոր էր…

Այս ամառ կորցրի հարազատներիցս մեկին: Մեկը, ում ապրած կյանքն արժանի է հարգանքի և խոնարհումի: Երիտասարդ մեկը, ով հասցրեց իր բաժին կյանքն ապրել լիաբուռ և ամբողջությամբ. չորս զավակ ունեցավ, տուն կառուցեց, այգի գցեց, գնդապետի կոչում ստացավ և, որ ամենադժվարն էր` շարունակաբար Մարդ մնաց…

Հոգեբանական նման թեժ միջավայրում լեռնային քամու զովության արժեք ստացան «Լապտեր» պատանեկան հանդեսը և «Հայկական կակաչը»  կայքը: Երկուսն էլ աշխատեցին կանոնավոր կերպով, առանց ընդհատման` ապահովելով շարունակականություն:

Էս ամենի մեջ, բնականաբար, հայտնագործումներ էլ եղան: Ինձ համար մեկ անգամ ևս բացահայտեցի մարդուն, եկող սերնդին, սփյուռքահայի կարգավիճակում հայտնված հայաստանցուն, Երևանն ու Վարդենիսը: Մանրամասները` ստորև.

Բացահայտում առաջին. Երևան, Ձորափի փողոց

Ես ծնվել եմ Երևանում, սիրել և սիրաթափվել եմ Երևանում, կարոտել և սպասել եմ Երևանում, իմ կյանքը ապրել և ապրում եմ Երևանում: Սիրում եմ քայլել Երևանի փողոցներով: Առանձնակի սիրով և ջերմությամբ եմ նայում Երևանի հին շենքերին, հայացքս արագ փախցնում եմ նորակառույց բազմահարկ և անճաշակ շենքերից, ռեստորաններից և սրճարաններից: Փախչում եմ` մտքում ներողություն խնդրելով.

Երևան, ինձ ներիր, ինձ ներիր, Երևան,
Որ թողած սրբատաշ հրաշքներն այս քարի,

Որոնեմ այն մայթերն ու փոշին Նաիրյան,
Որ Չարենցն է երգել ու երգել Մահարին:

Սիրում եմ զրուցել Երևանի ծառերի հետ, հատկապես շատ եմ սիրում Աբովյան փողոցի ծառերը: Ու պատկերացրեք իմ հուզմունքը, երբ պատահաբար հանդիպեցի այս բանաստեղծությանը:

Աբովեան փողոցի ծառերին

Բացահայտում երկրորդ. հայաստանցին` սփյուռքահայ

Այնպես ստացվեց, որ սփյուռքահայ ուսուցիչներին, Գայանե Թերզյանի միջնորդությամբ, պատիվ ունեցա ներկայացնելու «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրի փորձը: Կարծում եմ` սեմինարը արդյունավետ անցավ, համենայն դեպս, Գայանեի օգնությամբ կարողացանք հետաքրքրություն առաջացնել մեր կրթահամալիրում կուտակված փորձի հանդեպ այս աստիճան, որ մյուս տարի, հնարավոր է, որ կրթահամալիր այցելությունը և տեղում ծանոթությունը ներառվի ԿԳՆ-ի այս ծրագրում: Բայց կար մի բան, որն ինձ տխրեցրեց և շատ տխրեցրեց: Ցավով պարզեցի, որ սփյուռքահայ ուսուցիչների գերակշիռ մասը նախկին հայաստանցիներ են:

Բացահայտում երրորդ. մարդու ուղեղը` գերճշգրիտ բիոհամակարգիչ

Գիտենալը` գիտեի, բայց որ բնության ուժերը կարող են այդկերպ աշխատե՜լ…: Մարդու ուղեղը ահռելի, աներևակայելի կարողությամբ օժտված գերճշգրիտ բիոհամակարգիչ է, որը և՛ քոնն է, և՛ քոնը չէ: Քոնն է այնքանով, որքանով քո մարմնի մի մասն է, բայց և քոնը չէ, որովհետև այն քեզնից դուրս մի բան է: Էս մեկը հաստատ: Պետք է ուղղակի անհրաժեշտ ծրագրեր ներբեռնել և համապատասխան հրահանգներ տալ, և այդ ամենակարող մեխանիզմը կսկսի աշխատել քո ուզածով` քեզ համար: Մնացածը քո գործը չէ, շարունակությունը իր ճամփան կհարթի ինքնիրեն` անխափան և գերդիպուկ: Միայն թե պետք չէ խորամանկության դիմել` փորձելով ​ուղեղին խաբել: Չի՛ ստացվի: Ամենադժվարը սեփական ուղեղը հասանելի դարձնելն է, ամենաբարդը սեփական սրտի ասածը լսելն է, իսկ ամենակարևորը` այս երկուսի տիրույթում հայտնվելն է: Այ սա՛ է խնդիրը: Այ սա՛ եմ ես համարում բարձրագույն, եթե կուզեք` էլիտար կրթություն: Մնացածը, ինչպես կոշեցին կասեր` ղարադան  բաներ են:

Բացահայտում չորրորդ. երանի՜ քեզ, իմ երիտասարդ բարեկամ

Այնպես ստացվեց, որ իմ զավակների ընկեր-ընկերուհիների` ամենատարբեր ճաշակների դեռահասների հետ շփումը այս ամիսներին մեծացավ: Ու գիտե՞ք` ինձ ինչը զարմացեց. նրանց հասունությունը: Նրանք` իմ, քո զավակները, իրենց խակ փորձով ինձնից ու քեզնից մի քանի գլուխ առավել են ու շատ ավելին են հասկանում կյանքից ու մարդկանցից, քան մենք կարծում ենք: Ավելի գործնական են, լավատես ու ճկուն, քան ես ու դու: Ավելի համարձակ են, քան դու ու ես: Ավելի կամային են ու համառ, ստեղծված իրավիճակն էլ ավելի բազմակողմանի ու ճիշտ են գնահատում, քան մեր սերունդը: Մի խոսքով` իմ ու քո զավակներն ավելի ավելին են ( և դա, ինչ խոսք, հրաշալի է), քան ես ու դու: Թումանյանը կասեր` Երանի՜ Ձեզ, իմ երիտասարդ բարեկամ:

Բացահայտում հինգերորդ. Սոթք, «Զարմանք» խաչքար

Թվում է`տեսած մեկն ես. տեսել ես Նորավանքի, Դադիվանքի խաչքարերը, Հաղպատի «Ամենափրկիչը», Դսեղի «Սիրուն խաչը», Գոշավանքի` վարպետ Պողոսի ասեղնագործ խաչքարը, Վանի ս. Խաչի և Վարագավանքի խաչերը ու լոռեցու միամտությամբ մտածում ես` հազիվ թե գտնվի էլի մեկը, որի առաջ կախարդված կանգնես ու հայիլ-մայիլ լինես: Բայց չէ…: Պարզվում է` Վարդենիսի Սոթք գյուղում է գտնվում հայտնի «Զարմանք» կոչվող հին խաչքարը, որը տեսնելիս չես կարողանում չզարմանալ: Ցավոք, գալուց հետո միայն պարզեցի, որ այդ խաչքարի մասին հայալեզու համացանցը լռում է` ասելու և ցուցադրելու ոչինչ չունի: Խոստանում եմ` մյուս անգամ անպայման կլուսանկարեմ ու ձեզ ցույց կտամ, որ Դուք էլ զարմանաք ու հիանաք այդ անձեռակերտ հրաշքով:

Սրանք էլ նախորդ տարիների գրառումները.

Հուլիս-օգոստոսը` շաբաթ-կիրակի 2016

Հուլիս-օգոստոսը` շաբաթ-կիրակի 2015

Առաջ Աստված: Կհանդիպենք մյուս տարի` 2018թ.-ի օգոստոսի 18-ին:

Միշտ Ձեր` Նունե Մովսիսյան